Het is een van die vervelende bijwerkingen van corona: het verlies van reuk en smaak. Zeker voor liefhebbers van lekker eten en drinken – en dat zijn wij van SMAAKmag. natuurlijk – is dat een bittere pil. We spraken Floris van Zijl (33), kno-arts in het Erasmus MC over dit verschijnsel. En dat deden we bij Sijf op de Oude Binnenweg. Met een koud biertje en een goed smakende bitterbal. Het positieve nieuws: meestal komt het helemaal goed.
Er zijn nogal wat trucjes in omloop om die smaak weer aan te zwengelen. Zo bedacht iemand op TikTok om een sinaasappel boven een vuurtje te houden. Als de schil zwartgeblakerd is, pel je ‘m af en meng je het vruchtvlees met een goede schep bruine suiker. Je smaak zou pardoes terug moeten zijn. Dezelfde onwetenschappelijkebelofte – die desondanks veel bijval kreeg van lotgenoten, wanhopig om ook maar weer íets te proeven – werd gedaan met gembershotjes.
Floris van Zijl lacht hardop als we hem de verhalen voorhouden. “Zo werkt het niet helemaal. Bij reukverlies als gevolg van een virusinfectie, zoals we dat ook kennen van andere verkoudheidsvirussen, nestelt het virus zich in het reukslijmvlies en beschadigt het virus de reukzenuw. Dat proces van herstellen gaat vaak vanzelf en is nauwelijks te beïnvloeden. Als het virus weg is, komt de reuk in meer dan 95% van de gevallen vanzelf weer terug. Bij de een duurt dat een paar dagen, bij anderen soms wel één of twee maanden.” Pas als reukverlies langer uitblijft, is er wellicht een reden tot zorg, stelt Floris: “Het lijkt er echter op dat reukverlies door corona sneller herstelt dan reukverlies als gevolg van andere verkoudheidsvirussen. Vermoedelijk komt dat doordat vooral de steuncellen rondom de zenuw platliggen en niet de reukzenuw zelf. Wel is de kans bij corona heel groot dát je het krijgt. Reukverlies is een van de meest voorkomende symptomen van Covid-19 gebleken.”
BENZINE
Waarom zeggen dan zoveel mensen dat de truc met gember of sinaasappel bij hen wel heeft gewerkt? “Die trucjes zijn gericht op het prikkelen van de primaire smaken op de tong”, verklaart Floris. “Mensen onderscheiden eigenlijk maar vijf primaire smaken: zoet, zout, bitter, zuur en sinds kort umami. Omdat de reuk en níet de smaakpapillen van de tong zijn uitgevallen, herken je die smaken nog wel degelijk. Maar de neus zorgt voor het aroma, die zorgt ervoor dat je meloen van aardbei of van banaan onderscheidt. Als de reuk wegvalt, blijft er dus weinig over.”
‘Reuk is natuurlijk niet slechts ‘proeven’; het speelt een rol in je partnerkeuze, in de band die je met je kind opbouwt’
Helemaal zinloos is het ook niet, zo’n booster voor de smaak. “Het helpt in ieder geval om iets van smaak waar te nemen, om weer bewust te zijn van wat je eet en drinkt. Dat geeft misschien vertrouwen. Vaak is het ook toeval. Na drie dagen niets te proeven, probeer je eens wat en dan… yes! Maar dat was misschien precies het moment waarop je smaak sowieso was teruggekomen. Overigens komt je reuk niet altijd direct terug. Soms zit er nog een fase tussen waarin je wel ruikt, maar niet op de juiste manier. Bloemen kunnen dan ineens naar benzine ruiken, of chocolade kan naar drop smaken. Dat is vaak een eerste teken dat de reukzenuw zich aan het herstellen is.”
DEPRESSIE
Dus? Uitzitten? “Eigenlijk wel”, zegt Floris. “Zeker als het reukverlies korter dan twee maanden bestaat, is het advies nog even geduld te hebben. Duurt het langer, dan kan het zinvol zijn om een arts te bezoeken. Want naast virussen kan reukverlies ook veroorzaakt worden door een poliep of een ontsteking, of – zeldzamer – een hersentumor of alzheimer. Pechvogels die langdurig hun reuk kwijt zijn na een virusinfectie, kunnen in aanmerking komen voor reuktherapie. Dit is een relatief nieuwe therapie die een klein maar positief effect op de reuk laat zien. Hierbij moet men tweemaal daags, een jaar lang, aan verschillende geuren ruiken. Roos, kruidnagel en eucalyptus, bijvoorbeeld.”
Zelf kreeg Floris ook corona. En ook hij was gedurende een paar weken zijn smaak kwijt. “Ik werd even met de neus op de feiten gedrukt”, maakt hij een woordspeling. “Ik ben een bourgondiër, het leven was ineens minder leuk. We onderschatten het belang van reuk vaak. Er zijn aanwijzingen dat je met het verlies van reuk – en daarmee dus ook smaak – een grotere kans op depressie hebt dan wanneer je je gehoor of zicht zou verliezen. Reuk is natuurlijk ook niet slechts ‘proeven’; het speelt een rol in je partnerkeuze, in de band die je met je kind opbouwt. Denk ook aan gevaar: bij mensen met reukverlies adviseren we altijd om de brandmelders regelmatig te checken en de houdbaarheidsdatum op levensmiddelen te controleren.”
BIER EN BITTERBALLEN
Gelijktijdig wordt de beleving van eten en drinken ook door meer bepaald dan enkel smaak, weet Floris. Hij wijst op de tafel waar een koud biertje met verse schuimkraag in een hoog en smal glas naast een schaal bitterballen staat. Krokant van buiten, zacht van binnen. Mooi bruin gebakken, lauwwarm. Denk aan de bitterbal en je weet: het gaat inderdaad niet alleen om de smaak. Floris: “Het is ook de kleur van eten, de structuur, de bite. Wist je dat het contrast van een rode aardbei op een wit bord ervoor zorgt dat wij de vrucht als zoeter ervaren, dan wanneer deze wordt geserveerd op een zwart bord? Rode en witte wijn is geblinddoekt bijna niet van elkaar te onderscheiden. Maar ook geluid speelt een rol: chips moet kraken om lekker gevonden te worden – daar doet de chipsindustrie al jarenlang onderzoek naar.”
En dan is er tot slot nog de emotie. Nostalgie, herinnering, ambiance…Floris denkt terug aan die jaarlijkse familievakanties naar Reims. “Waar je eet en drinkt, bepaalt ook in welke mate je ervan geniet. Daarom smaakt dat glas champagne thuis ineens anders dan in dat Franse château waar je nog een kijkje kreeg in de kelders.”
Heeft hij tot slot nog een advies? “Geduld, vertrouwen… En probeer onderwijl te genieten van de herinneringen aan lekker eten en drinken in de wetenschap dat het op een dag – meestal – terugkomt.” En neem ondertussen maar een lekker gembershotje. Want Floris zegt ook: “Baat het niet, schaadt het niet.”
Beeld: Vincent van Dordrecht
